Ba ba giàu protein, lipid, glucid, các muối vô cơ, các acid amin, iod, vitamin A và D. Theo Đông y, mai ba ba vị mặn, tính bình; vào kinh can và tỳ. Thịt ba ba vị ngọt, tính bình; vào can, thận. Mai ba ba (miết giáp) có tác dụng tư âm, lui cơn sốt âm ỉ, làm mềm chỗ rắn, làm tan hòn cục. Thịt ba ba có tác dụng tư âm dưỡng huyết, lương huyết thanh nhiệt, bổ thận cường kiện gân cốt. Dùng cho các trường hợp sốt nóng, đau nhức xương khớp do phong thấp, sốt nóng do bệnh lý hệ thống miễn dịch, hội chứng lỵ mạn tính, huyết khối, huyết trắng, các dạng u bướu sưng nề (trưng hà tích tụ). Liều dùng, cách dùng: 12 – 20g mai ba ba kết hợp với các vị thuốc khác; 1 – 2 con (khoảng 200 – 500g).

Một số cách dùng mai ba ba (miết giáp) chữa bệnh:

Tư âm, lui cơn sốt âm ỉ: (trị chứng âm hư phát sốt, nóng âm ỉ trong xương):

Thuốc bột tần giao, mai ba ba: tần giao 20g, tri mẫu 20g, đương quy 20g, miết giáp 63g, địa cốt bì 63g, sài hồ 63g. Tất cả nghiền bột, lấy 20g bột sắc với ô mai 1 quả, thanh cao 12g, uống trước khi đi ngủ. Trị sốt về chiều, nóng hâm hấp trong xương.

Bột thanh cao: thanh cao 12g, miết giáp 12g, sài hồ 8g, hoàng liên 4g, hoàng kỳ 12g, tang bạch bì 12g, bạch truật 12g, chi tử phấn 12g, tri mẫu 12g, địa cốt bì 12g, cam thảo 8g, long đởm thảo 8g. Sắc uống ngày 1 thang. Trị đau xương, sốt nhẹ, ngày nhẹ đêm nặng.

Nhuyễn kiên, tán kết (làm mềm chỗ rắn, tan hòn cục):

Miết giáp ẩm: miết giáp 12g, bạch truật 12g, hoàng kỳ 12g, thảo quả 12g, binh lang 12g, xuyên khung 12g, quất hồng 12g, bạch thược 12g, sinh khương 4 lát, đại táo 3 quả, ô mai 6g. Sắc uống ngày 1 thang. Trị sốt rét, gan lách sưng to.

Miết giáp 30g, vảy tê tê 5g sắc với 400ml nước còn 100ml, chia uống trong ngày. Chữa xơ gan.

Các món ăn – bài thuốc có ba ba:

Ba ba hầm long nhãn sơn dược: ba ba 1 con, long nhãn 20g, sơn dược 20g. Ba ba làm sạch, cho dược liệu và gia vị; hầm cách thủy ăn. Dùng cho trường hợp suy nhược cơ thể sau bệnh nặng dài ngày, hồi hộp đánh trống ngực, mất ngủ, vã mồ hôi trộm; lòng bàn tay, gan bàn chân hâm hấp nóng (đạo hãn, thủ túc tâm nhiệt) ăn kém mất sức.

Ba ba hầm bối mẫu: ba ba 1 con, bối mẫu 5g; nước luộc gà hoặc nước phở lẩu vớt bỏ váng mỡ 100ml. Ba ba bỏ mai, bỏ ruột, làm sạch, cho bối mẫu, nước phở, muối mắm, dấm, gừng, hành, gia vị, hầm nhỏ lửa khoảng 1 giờ. Dùng cho các trường hợp âm hư đạo hãn, ho suyễn, sốt nóng hâm hấp.

Ba ba hầm thạch quyết minh: ba ba 1 con (500g), thạch quyết minh 20g, cốc tinh thảo 15g, sinh địa hoàng 12g. Ba ba làm sạch; các dược liệu gói trong vải xô, cho vào nồi, thêm nước hầm chín, bỏ bã thuốc, thêm gia vị phù hợp. Ăn ngày 1 lần, liên tục 5 – 7 ngày. Dùng cho các trường hợp đục nhân mắt, tăng nhãn áp (thiên đầu thống).

Ba ba hầm sơn thù du, hà thủ ô: ba ba 1 con, sơn thù du 15g, hà thủ ô 15g. Ba ba làm sạch thái lát, các dược liệu sắc lấy nước bỏ bã, cho gia vị; tất cả hầm chín nhừ. Dùng cho trường hợp di tinh di niệu, rong kinh đái hạ.

Kiêng kỵ: Người dương hư không nhiệt, dạ dày yếu hay nôn, tỳ hư đại tiện lỏng không được dùng.

  BS. Tiểu Lan