1. Định nghĩa

Hiếm muộn vô sinh nam là tình trạng của các cặp vợ chồng, đôi tình nhân sống chung với nhau, có sinh hoạt tình dục với nhau, không dùng biện pháp tránh thai nào mà trong vòng một năm không có thai được do nguyên nhân từ phía nam giới. Hiếm muộn vô sinh nguyên phát hay vô sinh I là cặp vợ chồng chưa có thai lần nào. Hiếm muộn vô sinh thứ phát hay là vô sinh II là từ để chỉ những cặp đã một lần có thai mà chưa đậu thai trong vòng 12 tháng gần đây mà không dùng các biện pháp tránh thai nào. (Nhắc lại cần phân biệt rõ là trong vòng 1 năm không thể có thai được chứ không phải là có con)

Nguyên nhân từ phía nam giới có thể có các tình trạng sau: nam giới không có khả năng hoạt động tình dục, nam giới có tinh trùng yếu, nam giới có ít tinh trùng, nam giới bị tinh trùng chết, tinh trùng dị dạng và hoặc không có tinh trùng.

2. Tỷ lệ có thai tự nhiên trong cộng đồng

Theo thống kê y học và các nghiên cứu dịch tễ học trên thế giới cho thấy rằng tỷ lệ có thai trong cộng đồng hôn phối với các tiêu chí cặp vợ chồng khỏe mạnh, quan hệ tình dục thường xuyên, không dùng phương pháp tránh thai nào trong 1 năm thì tỷ lệ có thai là 25-30% trong tháng đầu, 50 % trong 3 tháng tiếp theo, 75% trong 6 tháng đầu và 90% có thai trong 1 năm đầu. Người ta thống kê rằng có khoảng 10-15% cặp vợ chồng bị rơi vào tình trạng hiếm muộn vô sinh. Tuy nhiên ở nước ta theo công bố gần đây của tác giả Nguyễn Việt Tiến và cộng sự về tỷ lệ vô sinh ở Việt Nam cho thấy bức tranh khá rõ về tình trạng hiếm muộn và vô sinh trên cả nước, trong đó tỷ lệ cặp vợ chồng hiếm muộn vô sinh là 7.9 %. Nghiên cứu của Lipshultz cho rằng: Khoảng 20- 25 % số người không có thai trong năm đầu có thể có thai tự nhiên trong 2 năm kế tiếp sau và thêm 10% nữa có thai tự nhiên sau 2 năm kế tiếp sau nữa và có khoảng 25%-35% số người được coi là hiếm muộn và vô sinh vẫn có thể có thai tự nhiên trong một thời điểm nào đó trong cuộc đời mà không có một điều trị nào. Chính vì việc vẫn có khả năng thụ thai và có em bé tự nhiên như vậy nên nếu nói là vô sinh sẽ gây một sự hiểu nhầm cho người bệnh rằng vô sinh là không sinh sản được nữa nên dùng từ hiếm muộn sẽ có ý nghĩa đúng mức mà lại có tác động tâm lý tốt hơn cho người bệnh cho dù trong số những người hiếm muộn đó có những người không có thể làm cha được thật.

3. Nguyên nhân hiếm muộn vô sinh nam(các nguyên nhân gây ra các tình trạng nam giới có tinh trùng ít, tinh trùng yếu, tinh trùng dị dạng, không có tinh trùng hay bao gồm cả việc nam giới không có khả năng giao hợp…)

Có rất nhiểu trường phái khác nhau phân loại vô sinh. Có tác giả phân loại theo nguyên nhân lâm sàng, nguyên nhân xét nghiệm, nguyên nhân di truyền, nguyên nhân nguyên phát, nguyên nhân thứ phát…Tác giả bài viết này đưa ra phân loại nguyên nhân của tổ chức y tế thế giới phân loại nguyên nhân hiếm muộn lấy tinh hoàn làm trung tâm chia ra ba nhóm: nhóm nguyên nhân trước tinh hoàn, nhóm nguyên nhân tại tinh hoàn và sau nhóm nguyên nhân sau tinh hoàn.

· Nhóm nguyên nhân trước tinh hoàn bao gồm các nguyên nhân sau: Nam giới mắc các bệnh di truyền, nam giới mắc các bệnh vùng dưới đồi tuyến yên như suy dưới đồi, suy tuyến yên…

· Nhóm nguyên nhân tại tinh hoàn: Nhóm này chiếm đến 80% bao gồm các bệnh lý như: Teo tinh hoàn, các bệnh của tế bào mầm (tế bào sinh tinh), tế bào Sertoli, Leydig, các rối loạn về sự trưởng thành, chín muồi của tinh trùng…

· Nhóm nguyên nhân sau tinh hoàn: Các bệnh lý ở đường dẫn ra của tinh trùng như bệnh lý viêm, tắc mào tinh hoàn, túi tinh, tuyến tiền liệt, niệu đạo, giãn tĩnh mạch tinh, tràn dịch màng tinh hoàn…

4. Điều trị hiếm muộn vô sinh nam

Chữa hiếm muộn vô sinh nam là nhằm mục tiêu là tạo ra cho người chồng có đủ khả năng hoạt động tình dục và khả năng sản sinh ra tinh dịch và tinh trùng bình thường hoặc nhiều về số lượng và tốt về chất lượng. Ngoài ra để có con được không thể không chữa cho người vợ/đối tác nữ để có lượng trứng khỏe, trứng tốt mà quan trọng hơn là trứng đó phải thụ thai được. Điểu trị vô sinh nam cũng không nên chỉ chăm chăm chỉ điều trị tăng cường cho tinh trùng mà vấn đề cuối cùng là làm sao với lượng tinh trùng tốt sau quá trình được điều trị đó giúp cho cặp vợ chồng họ có con được mới là thành công. Nguyên tắc điều trị vô sinh là phải tìm nguyên nhân xác định rõ nguyên nhân rồi mới tiến hành điều trị.

Nguyên nhân do viêm dùng kháng sinh, chống viêm

Nguyên nhân do tắc, phẫu thuật nối thông đường ống dẫn tinh

Nguyên nhân do giãn tĩnh mạch thừng tinh phẫu thuật thắt cắt tĩnh mạch hoặc làm tắc tĩnh mạch qua thông mạch.

Nguyên nhân do dị ứng tinh dịch dùng các thuốc ức chế miễn dịch….

Nhưng cũng có nguyên nhân hiện nay y học vẫn chưa thể điều trị được như (teo tinh hoàn, bất sản tế bào mầm…) thì phải có biện pháp kế tiếp như tư vấn để họ có thể có con bằng phương pháp hỗ trợ sinh sản có thể bằng tinh trùng của người khác, hoặc xin con nuôi…

Để điều trị thành công thì yêu cầu thì đòi hỏi một cơ sở điều trị vô sinh hay hiếm muộn nên có cả phần chẩn đoán và điều trị cho cả vợ và chồng, phải mất hai tuần để cho trứng chín được và phải mất 10 tuần để cho tinh trùng trưởng thành (tính từ lúc chúng được sinh ra) chính vì thế việc chữa trị hiếm muộn vô sinh đòi hỏi phải kiên trì và phải phối hợp tất chặt chẽ giữa cả hai vợ chồng và thầy thuốc.

Bs Nguyễn Bá Hưng

http://namkhoahanoi.org/hiem-muon-vo-sinh-nam-hieu-cho-dung.html