Khối u lâu ngày sẽ trở thành ung thư?

U nang buồng trứng là tên thường gọi để chỉ một khối phát triển bất thường trên buồng trứng. Khối này có thể là tổ chức mới khác với buồng trứng bình thường (tổ chức tân sinh) hay là sự tích tụ dịch tạo thành một nang chứa dịch trên buồng trứng bình thường. Có nhiều cách phân loại u: phân chia theo kích thước hay hình dạng trên siêu âm, u đặc hay lỏng… nhưng quan trọng nhất với bệnh nhân là xem xét u nang buồng trứng này lành tính hay ác tính.

Cách phân loại lành hay ác chính xác nhất là lấy khối u ra khỏi cơ thể rồi đem thử tế bào (xét nghiệm giải phẫu bệnh). Một khối u phát triển nhanh, làm ảnh hưởng trên sức khỏe nhiều, có thể gợi ý đến ung thư. Khi siêu âm, tuỳ các đặc điểm mà u được phân loại theo các nhóm từ 1 – 6, từ nhóm 4 trở đi khả năng ác tính càng cao.

Các diễn biến tự nhiên có thể xảy ra: khối u không gia tăng kích thước (thường hiếm khi gặp); khối u biến mất (thường xảy ra trên những khối cơ năng, hay gọi đúng hơn là nang cơ năng buồng trứng); khối u ngày càng to, có thể kèm thêm các biến chứng do chèn ép như đau, bí tiểu, rối loạn đi tiêu, báng bụng…; khối u bị xoắn quanh cuống: giống như quả trên cành, cuống vốn là các mạch máu đến và đi từ buồng trứng, tình trạng này sẽ làm ngưng trệ tuần hoàn đến buồng trứng, khối u ngày càng to do ứ đọng máu bẩn trong khi thiếu máu đến nuôi đi đến hoại tử hay vỡ, phải phẫu thuật ngay.

Như vậy, không có hiện tượng một khối u để lâu ngày trở thành ung thư buồng trứng, chỉ có ung thư buồng trứng mà không được chẩn đoán và xử trí sớm để khối ung thư có thời gian phát triển trầm trọng thêm.

Điều trị chủ yếu: phẫu thuật

Khi chưa có biến chứng, khối u buồng trứng thường gây ra các triệu chứng rất mơ hồ, đa số chỉ phát hiện một cách tình cờ khi siêu âm bụng kiểm tra hay khi khám phụ khoa định kỳ. Các triệu chứng có thể gặp: sờ thấy khối u trên bụng, đau bụng, rối loạn kinh nguyệt, rối loạn bài tiết… Các triệu chứng này có thể là triệu chứng của một bệnh khác như khối u ở bụng, một bệnh lý phụ khoa thông thường (như viêm nhiễm phụ khoa) hay u xơ tử cung. Rất nhiều phụ nữ cứ lầm tưởng đang có u buồng trứng với tình trạng cơn đau quặn bụng kèm khối gò ở bụng. Phần lớn đây là dấu hiệu của tình trạng đau do tiêu hóa, khối gò đa số là do ruột co thắt, đặc biệt khi có tình trạng táo bón.
Triệu chứng của u nang buồng trứng xoắn là cơn đau bụng cấp tính: đau quặn bụng, thành từng cơn, diễn tiến ngày càng dồn dập và gia tăng cường độ, thường kèm nôn ói, nhiều khi trầm trọng dẫn đến mất nước và điện giải, hay suy thận. Khám bệnh phụ khoa thông thường có thể phát hiện được khối u buồng trứng, siêu âm sẽ cho biết thêm tính chất khối u. Một số xét nghiệm máu có thể giúp định hướng tính chất lành hay ác của khối u (xét nghiệm máu định lượng Alpha Feto Protein hay CA 125). Khối u cơ năng có thể chờ vài tháng để có chẩn đoán rõ ràng. Một khối u thực thể (do bệnh lý) nên được xử lý sớm nhằm biết rõ tính chất lành hay ác, cũng như tránh các biến chứng có thể. Khối u để quá to sẽ gây khó khăn cho phẫu thuật, mất nhiều máu, nhiều nguy cơ tổn thương các cơ quan lân cận.

Điều trị chủ yếu là phẫu thuật, có thể qua nội soi ổ bụng hay mổ bụng hở tùy kích thước và tính chất khối u. Thuốc chỉ dùng một vài loại đặc biệt hay trong thời gian chờ đợi phẫu thuật. Phẫu thuật sẽ cố gắng bóc đi phần u nang, để lại buồng trứng lành nếu được, nhất là khi bệnh nhân trẻ tuổi. Khi phải cắt đi một buồng trứng, buồng trứng còn lại vẫn làm việc, khả năng mang thai dĩ nhiên đã kém hơn. Khi u nang buồng trứng là ác tính, phẫu thuật không chỉ lấy đi buồng trứng bệnh, mà có khi còn phải lấy cả buồng trứng còn lại và tử cung. Trong trường hợp này, sau điều trị ổn định, bệnh nhân nếu còn trẻ sẽ phải dùng nội tiết tố sinh dục nữ để tránh tình trạng mãn kinh sớm.

Chưa có cách phòng ngừa

Nguyên nhân gây ra u nang buồng trứng, lành tính hay ác tính, hiện nay còn chưa biết rõ, do đó chưa có cách phòng tránh. Chế độ ăn uống hay sinh hoạt cũng không ảnh hưởng gì đến việc thành lập u nang, làm thay đổi u nang buồng trứng.

Nếu có chăng, thì đã có bằng chứng khoa học cho thấy khi buồng trứng được nghỉ ngơi, không có sự rụng trứng thường xuyên thì khả năng hình thành khối u giảm đáng kể (có thể tới 40%). Việc nghỉ ngơi này có thể là lúc người phụ nữ mang thai, đang nuôi con bằng sữa mẹ, dùng thuốc ngừa thai.

Ai dễ bị u nang buồng trứng?

U nang buồng trứng có thể gặp ở mọi độ tuổi, càng trẻ hay càng lớn tuổi thì khả năng ác tính càng dễ gặp. Có thể gặp ở người độc thân hay đã có gia đình, chưa thấy yếu tố di truyền hay gia đình có liên quan đến u nang buồng trứng. Phụ nữ ít con hay độc thân có khả năng bị ung thư buồng trứng cao hơn nhiều so với người có sinh con, hay nuôi con bằng sữa mẹ.

Việc khám phụ khoa định kỳ sẽ giúp phát hiện bệnh sớm. Phụ nữ độc thân, ngại thăm khám phụ khoa, có thể dùng siêu âm bụng như một phương tiện tìm bệnh. Khi phát hiện u nang buồng trứng, nên điều trị sớm nhằm tránh trường hợp bỏ sót ung thư buồng trứng, một trong những nguy cơ tử vong chiếm tỷ lệ cao ở phụ nữ.

Theo THS.BS Đặng Lê Dung Hạnh (Sài Gòn Tiếp Thị)