Quan niệm trước đây cho rằng táo bón là khoảng thời gian mỗi lần đi tiêu cách xa nhau nhưng gần đây các bác sĩ đánh giá tình trạng táo bón ở một người không chỉ ở khoảng thời gian giữa các lần đi tiêu mà ở tính chất của phân.

Một người nếu vài ngày mới đi tiêu nhưng phân vẫn thành khuôn, mềm, dễ đi thì chưa gọi là táo bón, ngược lại một người ngày nào cũng đi nhưng phân khô, cứng, mỗi lần đi phải rặn nhiều, chảy máu, phân dê... thì bị coi là táo bón.

Táo bón gây hậu quả thế nào?

Rau củ quả chứa nhiều chất xơ rất tốt cho người táo bón.

Bạn không nên để tình trạng táo bón kéo dài. Cần đi khám bác sĩ ngay khi thấy tình trạng táo bón kéo dài trong một tuần lễ. Bởi khi để tình trạng này kéo dài khiến cho phân bị giữ lâu trong lòng trực tràng sẽ được cơ thể thẩm thấu nước ngược trở lại, khiến phân trở nên khô cứng, làm cho người bệnh càng khó đi tiêu, gây xước thành trực tràng, nứt kẽ hậu môn. Hơn nữa khi bị táo bón kéo dài, trực tràng sẽ bị căng giãn hơn so với bình thường mà cơ chế của lòng trực tràng là cứ phải đầy phân trong lòng trực tràng mới gửi kích thích đến hệ thần kinh trung ương tạo phản xạ mót đi tiêu. Vì vậy khi chưa đủ số lượng phân thì không có phản xạ đi tiêu. Đối với người táo bón do trực tràng bị căng giãn, phình ra nên đòi hỏi số lượng phân phải nhiều hơn bình thường mới tạo tín hiệu để có phản xạ đi tiêu. Đây là cái vòng luẩn quẩn khiến người bị táo bón lại càng táo bón. Hơn nữa khi bị táo bón kéo dài khiến cho chất độc từ phân có điều kiện ngấm ngược trở lại cơ thể rất hại cho sức khỏe, lâu ngày dẫn đến bệnh nứt kẽ hậu môn, phình đại tràng, trĩ, sa trực tràng, viêm đại tràng, thậm chí ung thư đại tràng...

Những người bị táo bón lâu ngày, bụng thường bị đầy, tiêu hóa không tốt, ăn mất ngon, lâu ngày dẫn đến người gầy yếu, suy dinh dưỡng...

Các nhóm thuốc trị táo bón

Thuốc trị táo bón tạo khối (igol, metamucil): nhóm thuốc này chứa chất xơ, chất sợi (từ vỏ, hạt, củ), chất nhầy (thạch rau câu), cám lúa mì, được cấu tạo gồm những hạt rất nhỏ có thể giữ một thể tích nước gấp nhiều lần thể tích của chúng. Khi uống vào thuốc sẽ hút nước làm tăng thể tích phân ở trực tràng tạo phản xạ đi tiêu tự nhiên. Nhóm thuốc này có tác dụng tương đối chậm nhưng ít can thiệp vào hoạt động bình thường của đại tràng hơn những thuốc nhuận tràng khác.

Thuốc trị táo bón thẩm thấu (sorbitol, forlax, lactitol): chứa các muối vô cơ, đường. Khi uống vào, thuốc giữ nước trong lòng ruột giúp thải phân ra ngoài dễ dàng hơn.

Các thuốc làm mềm phân (docusat) giúp nước thấm vào khối phân, làm phân mềm và dễ di chuyển hơn.

Các thuốc bôi trơn (norgalax, microlax): dùng bơm hậu môn. Thuốc chứa dầu khoáng chất (parafin) và các chất giúp thấm nước tốt (glycerin). Không dùng thuốc quá lâu ngày vì có thể làm kích ứng niêm mạc trực tràng, làm tổn thương niêm mạc trực tràng.

Thuốc trị táo bón kích thích (bisacodyl, cascara): thuốc tác động trực tiếp lên thần kinh chức năng vận động bài tiết của ruột, gây co bóp các cơ thành ruột tạo nhu động ruột đẩy phân ra ngoài. Không nên dùng thuốc này quá một tuần vì chúng có thể gây đau quặn bụng và tiêu chảy. Không dùng nhóm thuốc này cho phụ nữ có thai và chỉ dùng khi những điều trị khác bị thất bại.

Thực phẩm chức năng hỗ trợ điều trị: Hiện nay trên thị trường nở rộ rất nhiều loại thực phẩm chức năng có tác dụng hỗ trợ táo bón mà trong thành phần của các sản phẩm này thường là các loại chất xơ thiên nhiên, các loại vi sinh vật có lợi cho đường ruột, các loại thảo dược có tính nhuận tràng... Tuy nhiên người bệnh cần cân nhắc kỹ, vì dù là các chất có lợi cho hệ tiêu hóa, có tác dụng nhuận tràng nhưng giá thành của các thuốc này không nhỏ, hơn nữa người bệnh phải dùng trong một thời gian dài, nếu không phù hợp với cơ địa người bệnh còn có thể bị dị ứng...

Các biện pháp ngoài thuốc

Có thể dùng phương pháp điều trị kết hợp hỗ trợ như dùng sữa chua hoặc sữa bột có bổ sung chất xơ, trà thảo dược...

Sau khi điều trị bằng thuốc giúp cơ thể vượt qua giai đoạn bất bình thường trong bài tiết, cần điều chỉnh lại lối sống, chế độ ăn uống, luyện tập cho phù hợp. Massage đối với trẻ nhỏ, đi cầu đúng giờ và đều đặn, uống nhiều nước, ăn nhiều rau xanh, ăn nhiều thực phẩm nhuận tràng, năng vận động để kích thích nhu động ruột hoạt động. Buổi sáng ngủ dậy sau khi súc miệng cần uống một cốc nước lọc đầy, sẽ có tác dụng nhuận tràng và kích thích nhu động ruột tạo phản xạ đi ngoài dễ dàng, tuy nhiên chỉ nên áp dụng cho người lớn. Trẻ em thì cần điều chỉnh chọn thời điểm cung cấp nước cho bé thích hợp, tránh uống nước trước khi ăn, kể cả buổi sáng khi mới ngủ dậy, để việc uống nước hạn chế táo bón cho bé không ảnh hưởng đến tiêu hóa của trẻ./.

BS. Bảo Thư- Theo SK&ĐS